نماد و نشانه های فرهنگی

1 – علم نشانه شناسی چه نوع علمی است ؟ بیشتر به مطالعه نشانه ها ونمادهای اجتماعی وفرهنگی می پردازد در علم نشانه شناسی مشخص می شود که نشانه ها از چه تشکیل شده اند همچنین امری عینی وملموس است که جایگزین پدیده ای می شود که غایب است پژوهش های نشانه شناختی مربوط به امروز نسبت بلکه پیشینه آن به دوران باستان باز می گردد:

2 - پیشگامان نشانه شناسی را نام ببرید : از جمله کسانیکه پیش از آغاز نشانه شناسی به عنوان یک رشته علمی ویک حوزه مستقل اندیشه بشری آرایی را مطرح کردند می توان از افلاطون،ارسطو، آروستین،جان لاک نام برد. برای نخستین بار جان لاک اصطلاح نشانه شناخت را در سال 1690 در نوشته های خود به نام «رسانه ای در زمینه قدرت درک انسان» به کار برده اما با وجود تاریخ غنی تفکرات نشانه شناختی، نشانه شناسی معاصر عمدتاً بر اساس اندیشه های دو متفکر یعنی فردنیان دو سو که زبان شناسی  سویسی بود وچارز پیرز فیلسوف آمریکایی استوار شده است.

3 - اهداف نشانه شناسی را توضیح دهید ؟

1-از جمله اهداف نشانه شناسی این است که می خواهد معانی زبان ها در فرها ونشانه ها را دریابد

 2- از طریق سیستم نشانه شناسی درمی یابیم که چگونه یک امرذهنی وامر عینی تبدیل می شود وبالعکس چگونه پدیده عینی ومادی به پدیده مذهبی تبدیل می شود. در واقع نشانه ها امری عینی امری اند که دلالت بر امر ذهنی دارند.

4 - نشانه شناسی را تعریف کنید ؟  علمی است که هدف خود را در شناخت وتحلیل نمادها ونشانه ها چه آنها که به صورت گفتاری یا نوشتاری در آورند وچه آنهایی صورت های غیر زبانی دارند اعم از فیزیولوژیک ، بیولوژیک ونظام های معنایی ،نظام های ارزشی نمادهای نمادین(مثل اژدهای چین) وحتی اشکال حرکتی وحالتی،موقعیت خود آگاهی وغیره را اعلام کند این تعریفی  از نشانه ی است.

5 - هدف  از نشانه گذاری در جوامع چیست ؟ 1- فرهنگ جامعه حفظ شود2- استراتژی جامعه(راهبرد جامعه)3-ارتباطات4-حرکت(حاکمیت)

6 – انواع نشانه را نام ببرید ؟  نشانه ها به دو دسته ملموس وغیر ملموس تقسیم می شوند.

7 -  نماد را تعریف کنید ؟  نشانه ای است که میان صورت ومفهوم آن نه شباهت عینی است ونه روابط همجواری،بلکه رابطه ای است قرار دادی نه ذاتی نشانه های نمادین را نشانه های غیر آیکونیک ونشانه های قراردادی وضعی نیز می نامند.

8 - تفاوت نمایه ها وشمایل با نمادها را شرح دهید ؟  تقسیر نمایه ها وشمایل آسان است چون از واقعیت شکل می گیرد ونمایشی از محیط است. اما نمادها چنین نیستند از طرفی دیگر همه رسانه ها واشکال ارتباطی هریک تابع رمزهای معین هستند که با شناخت آن ها وتحلیل درست نمادین این روزها می توان به مقاصد ارتباط گر پی برد مانند نمادهایی که برای علائم بورس، شبکه های ارتباطی بی سیم،آلگوریتم های رایانه ای(صفر ویک) نام برد.

9 - تفاوت انواع نشانه ها را در چه چیزی می توان دید ؟  تفاوت انواع نشانه ها را می توان در انحصاری بودن این علائم ذکر کرد. همان طور که می دانیم علائم را حیوانات نیز بخوبی درک می کنند در حالیکه نمادها این گونه نیستند علائم عملکردی انحصاری دارند در حالیکه نمادها نماینده معنای وسیع تر وحاوی اهمیت کمتری هستند.

نمادهای پیچیده تر از نشانه ها هستند زیرا نشانه ها تصویری از اصل خودشان هستند.

10 - مفهوم فرهنگ در نشانه شناسی را توضیح دهید ؟  هر جامعه بر اساس فرهنگ که بر گرفته از زبان گویش آداب سبک زندگی واقلیم قالب در آن جامعه علایمی را بروز می دهند وگاهی آن را به نثر درآورده یا اشعاری در اوصاف آن گفته ویا حتی داستان ها مثل هایی می سازند که در نهایت نشانه های فکری وایدئولوژی آن جامعه را نشان می دهد. از این رو به صورت عام آن را به صورت نشانه هر  جامعه نام برده صورت خاص فرهنگ آن جامعه بیان می شود.

نکته: می توان تفسیر نمود که در نمایه ها وشمایل تحلیل غلط بسیار اندک است اما در نمادها باز به پیچیدگی وفراوانی آن به یک بهم ریختگی، آشفتگی تحلیلی دچار می شوند به طوریکه از یک نما دو یا چند تحلیل به دست می آید.

11 - ارکان اصلی نشانه ها را نام ببرید ؟

1-زبان  2-ژن 3-آداب و رسوم اجتماعی – اقلیم شناسی

12 - ارکان اصلی نماد ها را نام ببرید ؟  1- ایدئولوژی -2-علوم رایج .3-فرهنگ

13 - اهمیت نماد در تحولات فرهنگی را توضیح دهید ؟

نمادها دارای یک شباهت عینی بجای ارتباط هم جواری هستند

بنابراین عینیت دادن به قراردادهای اجتماعی سرعت بخشیدن در روباط اجتماعی یا نهادها است. به طور مثال علائم راهنمایی و رانندگی تحولات قانون گرایی و گرایش آمار مردم و توجه به آن نمادها بیشتر برای رفع تعارض و بر طرف کردن گروه های موجود در جامعه است.

بنابراین می توانند عاملی بازدارنده یا یپش برنده یا تحریک کننده یا تغییر در رفتار به دنبال داشته باشند.

14 - چرا نمادها بازدارنده یا پیش برنده یا تحریک کننده یا تغییر در رفتار هستند؟

زیرا در پیشرفته جوامع با در نظر داشتن صرف زمان ، دیگر یادگیری مطالب و یادآوری آنها با روش های قدیمی کمتر اقبال دارد و ما یک قرارداد موقتی که به صورت نمادی عینی متجلی می شود آن گاه برای ما هم آموزنده می داند و هم الزام به رعایت آن . مثلا نماد قلم وکتاب نشان از مکان علمی و پژوهشی است وباید الزامات آن را رعایت کند.

15 - جهان شمول بودن یا خاص بودن نشانه ها را توضیح دهید ؟

روانشناسان بسیار تمایل دارند که بگویند یک نشانه به لحاظ زبان شناسی جهانی وعام است و اینگونه مطرح می کنند که سیستم های روانی از سیستم های حسی ناشی می شوند و تعداد عواطفی که سیستم حسی ایجاد می کند بسیار محدود است بنابراین این تعداد عواطف در تمام فرهنگ ها محدود بوده و افراد براساس آن عمل می کند

اما بحث جهانی شدن را طبعا انسان شناسان نمی پذیرند ولی در آن طرف قضیه دیدگاه قالبی که خاص و ویژه باشد امروز پذیرفته نیست زیرا جامعه جهانی امروز با دسترسی های فراوان نسبت به امکانات فناوری قواین بافت شهری سهولت سفر

پذیرفته شدن در کشورهای مجاور و غیر مجاور همه وهمه این حصار تفکر را گسسته اند که مانند قدیم براساس فرهنگ قالب یک جامعه بتوانیم کنش های فردی و اجتماعی پیش بینی کرده ونسبت به خواسته های خود را بر آن اساس تطبیق دهیم در نظام های جدید این پذیرفته است ما باید هر چه بیشتر به طرف سیستم های تغییر برویم.

16 - فلسفه نماد شناسی در چند گام وجود دارد توضیح دهید ؟

گام نخست: نماد سازی در بشر در زندگی او چگونه آغاز شد ؟

گام دوم : آیا بررسی فیزیولوژیی انسانی می توان پی به توان نماد سازی در بشر برد؟

گام سوم: کارکرد نمادها و نشانه ها چیست؟

17 - نماد سازی در بشر و زندگی او چگون آغاز شد؟  اولین بار انسان ها برای برقراری ارتباط با دیگران نمادهایی ایجاد کردند خانه نماد زندگی است.

18 - انواع نمادها  را نام برده و توضیح دهید ؟

1 - نمادهای طبیعی : برخی از نمادها به طور طبیعی با مدلول رابطه دارند لذا هر انسانی قادر است به سادگی آنها را درک نماید مانند دود که نشانه ای آتش .

2-نمادهای قراردادی :طیف کسترده ای از نمادها قاردادی هستند می توان تقریبا تمامی نمادهای اجتماعی از این دسته هستند مانند علائم راهنمایی و رانندگی.

3-نمادهای صوتی : نمادهایی که بوسیله زبان به کار گرفته می شود و تنها راه دریافت آن گوش است مانند صدای چیک چیک آب صدای جیر جیرک صدای اذان از بلندگو .

4-نمادها ی دیداری : نمادهایی که بوسیله در دریافت می شوند شامل نمادهای نوشتاری مانند : متن نامه ،شعر ،روزنامه ... و نمادهایتصویری مانند تصاویر ثابت و نقاشی و عکس و تصاویر متحرک فیلم ، کارتن اشکال مانند مجسمه بناهای تاریخی .

19 – انواع نمادهای دیداری را نام ببرید ؟

نمادهای حرکتی : مانند اشاره  کردن ،چشمک زدن ، رقص ،لبخند زدن ...

نمادهای حسی:این دسته نمادها شامل حس بویایی بوی عطر وادکلن حس لامسه جون خط بریل نابینایان حس چشایی چون فره ترشی و شیرینی .

20-نماد به چند شکل تشکیل می شود؟

نمادها به صورت کل به دو شکل ساخته می شوند: یکی آگاهانه ودیگری نا آگاهانه

21- مفهوم تداعی معانی چیست؟

گاهی میان دو پدیده یا مفهوم در ذهن ما، چنان  پیوندی  برقرار می شود که با ورود یکی از آنها در فضای ذهن، دیگری نیز بلافاصله حضور می یابد. دستگاه ذهنی ما از برخورد با یکی به دیگری منتقل می شود واز تصور یکی،دیگری را نیز تصور می کند. این عملکرد ذهن را «تداعی معانی» نامیده اند. مثلا اگر دو دوست صمیمی را چند بار باهم ببینیم،با یادآوری یکی از آنها دیگری نیز به یاد می آید.

22 - ویژگی های نمادها ونشانه های فرهنگی را نام ببرید؟

1.  بیانگر نوع فعالیت مؤسسه می باشند. مانند آرم قوه قضائیه،آرم هلال احمر،آرم کشتیرانی و.....
2.  ایجاد انحصار برای یک شرکت ومؤسسه به منظور جلوگیری ازسوء استفاده .
3. دستیابی به حق وحقوق مانند آرم روی نامه های اداری.
4. برای راهنمایی وهدایت.
5. حفظ حق وحقوق وجلوگیری از دعوا و....
6. جنبه بین المللی وجهانی بودن وجلوگیری از زیان های بی مورد.

23-سمبول چیست؟مثال هم بزنید

سمبول عبارت از چیزی است که نماینده چیز دیگر باشد. اما این نماینده بودن نه به علت شباهت دقیق میان دو چیز است بلکه به معنای اشاره ای مبهم یا رابطه ای اتفاقی یا قراردادی است.

24- انواع طبقه بندی نشانه نام ببرید؟ وتوضیح دهید ( امکان دارد هر یک از این طبقه بندی نیز بصورت جداگانه سوال مطرح شود پس کامل یادگیر شود )

1)طبقه بندی قدما؛ سوسور می گوید:از قدیم میان دو دسته از علایم تفکیک قایل می شدند. یکی از علایمی که در آنها نشانه با معنی ربط دارد که به یونانی آن را آیکون(Eikonn)می گفتند وقصدشان آن دسته از علایم بود که رابطه ای بین شکل ومعنای آن وجود داشت. ودوم،نمادها که علایم قراردادی یا غیر آیکونیک(NOniconic)نام داشته اند

2)طبقه بندی سوزان لانگر: سوزان لانگر معتقد است که59049 نوع نشانه وجود دارد که آنها را سرانجام در یک طبقه بندی کلی تر به شصت وشش نوع کاهش می دهد.

3-طبقه بندی چارلز پیرس: «پیرس نشانه ها» را به سه دسته معروف شمایل(lcon)،نمایه(lndex)و نماد(symboll )تقسیم کرده است. طبقه بندی سه گانه پیرس هنوز به طور گسترده ای در مطالعات نشانه شناختی به آن ارجاع می شود.پیرس خود این طبقه بندی را بنیادی ترین تقسیم بندی نشانه ها می داند.

4)طبقه بندی نشانه شناسان کارکرد گرا: نشانه شناسان کارکرد گرا(آندره مارتینه، ژن مارتینه،ژرژمونن،لویی پریتو،وبه ویژه اریک بویی سانس) تقسیم بندی تازه ای برای دسته بندی انواع نشانه ها پیشنهاد کرده اند که در حکم تکامل دسته بندی پیرس است.آنان چهار دسته از واحدهای نشانه ای را ازیکدیگر جدا دانسته اند:

25-کارکرد گراهای واحدهای نشانه ای را به چند تقسیم می کردند نامبریده و توضیح دهید ؟

الف)نمایه های طبیعی: در اینجا هیچ قراردادی، رابطه ای میان دال ومدلول را تعیین نمی کند،اما میان این دو نسبت زمانی ومکانی وجود دارند.هردو بیانگر یک واقعیت هستند،ومستقل از هر گونه نیت یا خواست ذهنی وجود دارند. همچون مثال مشهور دود که دلالت دارد بر وجود آتش.

ب)شمایل: در شمایل، قراردادی رابطه دال ومدلول را تعیین نمی کند، امام میان این دو نسبت زمانی ومکانی نیز همچون نسبتی ضروری وجود ندارد. این دو بیانگر یک واقعیت نیستند ومی توانند مستقل از هر گونه نیت باشند، اما به همین شکل می توانند وابسته به نیتی هم باشند. همچون مثال نسبت عکسی از فردی با خود آن فرد.

ج)نماد: در نماد رابطه دال ومدلول با قراردادی تعیین می شود،اما این قراردادی استوار است به گونه ای همانندی شمایلی. نسبت این دو تا حدودی قراردادی است وتا حدودی استوار به همانند است. نمادبه گونه ای ضروری نیت مند است.همچون شکلی که تا حدودی همانند هواپیماست، بر علامتی کنار جاده به نشانه جاده ای که به فرودگاه می رسد.

د)نشانه:در «نشانه» آن همانندی نسبی«شمایلی»وجود ندارد،نسبت دال ومدلول صرفاً قراردادی است. نشانه به گونه ای مطلق وضروری نیت مند است. همچون واژه فرودگاه بر تابلویی در یک بزرگراه ،که نشانه جاده ای است که به فرودگاه ختم می شود.

26- نظام های نشانه ای را بنویسید؟

1-نظام نشانه های تصویری،که از نشانه های شمایلی آغاز می شود،اما از آن ها می گذرد.

2-نظام نشانه های حرکتی که جدا دانستن آن از نظام تصویری،یکی از مهم ترین گام های نشانه شناسی سینما بوده است.

3-نظام نشانه شناسی زبان شناسیک گفتاری، یعنی هر گونه کاربرد زبان گفتاری وکلام در سینما، چون مکالمه،تفسیر خارجی، زبان های خارجی و.....

4-نظام نشانه های زبانشناسیک نوشتاری،یعنی هر شکل کاربرد زبان نوشتاری در سینما، چون عنوان بندی، نوشته هایی که درون عناصر تصویری جلوه می کنند،زیر نویس ها و....

5-نظام نشانه های آوایی غیر زبانشناسیک، یعنی هر شکل از اصوات که به مقصود ارائه معنا از راه عناصر زبانشناسیک ارائه نشوند،سرو صداها،اصوات طبیعی و......

6- نظام نشانه های موسیقایی،چون موسیقی متن،موسیقی فیلمنامه ای، زمزمه موسیقایی  شخصیت ها و....

27-نماد چیست؟

واژهsign در لغت به معنی نشان،علامت ونماد است وریشه در ادبیات نشانه شناختی یونان باستان دارد. نماد،نشانه ای است که میان صورت ومفهوم آن نه شباهت عینی است ونه رابطه همجواری بلکه  رابطه ای است قرار دادی،نه ذاتی وخود به خودی.نشانه های نمادین را نشانه های غیرآیکونیک(Noniconic)ونشانه های طبیعی ونشانه های قراردادی ونشانه های وضعی نیز می نامند.

28-شیوه های پیدایش نماد را شرح دهید؟

1-گاه در تک بیت های مستقل وپراکنده وگاه در درون یک اثر ادبی حضور پیدا می کنند؛مانند حیوانات موجود در مثنوی ودر تک بیت های صائب تبریزی.

2-گاه در قالب یک داستان یا حکایت یا قصه مطرح می شوند؛مثل بسیاری از حکایات وقصص مثنوی معنوی که در بردارندۀ پیام اخلاقی وعرفانی هستند.

3-گاه کل یک اثر ساختاری نمادین وتمثیلی دارد؛ مانند کلیله ودمنه نصرالله منشی ومنطق الطیر عطار.